Objektif, ilmi, tarihi araştırmalardan ziyade, hissi yaklaşımlardan kaynaklanan bu hükümler aynı zamanda bir etki tepki meselesidir. Bu çalışmada, 33 yıl gibi bir süre, üç kıtaya yayılmış bir cihan devletinin yönetiminde bulunan II. Abdülhamid, hatasıyla ve sevabıyla değerlendirilmeye gayret edildi.